Railsystemen

Varianten in plafondrails voor plafondliften

Geen woning of zorgomgeving is hetzelfde. Daarom bestaan er verschillende varianten in plafondrails. Waar de één genoeg heeft aan een eenvoudige rail boven het bed, heeft de ander juist behoefte aan een systeem dat meerdere ruimtes met elkaar verbindt. Ook technische omstandigheden, zoals een hoog plafond of de draagkracht van de constructie, spelen een rol.

Daarnaast is er een belangrijk verschil tussen begeleid tillen – waarbij een zorgverlener of mantelzorger je helpt – en zelfstandig tillen – waarbij je jezelf kan verplaatsen, vaak met behulp van een tilbeugel en een plafondmotor die ook links-rechts beweegt.

Op deze pagina lees je welke soorten railsystemen er zijn, hoe ze werken en in welke situaties ze vaak worden toegepast.

Monorail

De monorail plafondrail is de eenvoudigste en meest toegepaste oplossing. Het gaat om een enkele, vaste rail die langs de gewenste transferpunten loopt. Als goedkoopste voorbeeld bijvoorbeeld een korte rail die alleen dwars boven het bed hangt tot naast je bed, zodat transfers van bed naar rolstoel (en terug) mogelijk worden. Maar een monorail plafondlift kan ook een heel traject vormen, bijvoorbeeld om van je slaapkamer naar de badkamer of naar een toilet/douchezitje te gaan.

Met behulp van verschillende bochten – meestal verkrijgbaar variërend van 30, 45, 60 of 90 graden – kan bijna elk railtraject worden opgebouwd. Als een achtbaan zweef je snel en effectief tussen de transferpunten heen en weer.

Begeleid tillen: dit is de meest voorkomende toepassing. De zorgverlener begeleidt de gebruiker langs het vaste traject.

Zelfstandig tillen: alleen mogelijk als de plafondmotor naast hoog/laag óók links/rechts beweegt en de gebruiker een tilbeugel gebruikt.

Wissels: draaiwissels en afslagwissels

Omdat een bocht een bepaalde straal heeft, simpel gezegd kan je niet met een bocht direct de hoek om, bestaan er ook draaiwissels. Ook wel draaiplateau genoemd. Hierbij je kun je een korte slag naar links of rechts maken om bijvoorbeeld het toilet net achter het muurtje te bereiken. Maar omdat de draaiwissel dus meerdere uitgangen heeft, rechtdoor en links/rechts, kun je de draaiwissel als knooppunt gebruiken naar verschillende eindpunten. Dus bijvoorbeeld naar links naar je bad, naar rechts naar je toilet en rechtdoor voor je douche. Een railtraject dat misschien met alleen met gebruik van bochten niet haalbaar was geweest, maar met een (draai)wissel wel.

Als alternatief bestaat er op de draaiwissel ook nog een afslagwissel. Dit is een wissel die alleen aan de voor- en achterzijde uitgangen heeft, maar niet aan de zijkanten. Deze wissel is zeer geschikt wanneer je bijvoorbeeld toilet en douche naast elkaar hebt en in de afslag wissel kiest naar welk eindpunt je wilt gaan. Omdat je aan voor- en achterzijde twee uitgangen hebt, kun je er zelfs vier eindpunten erop aansluiten, bijvoorbeeld een extra transfer plaats in je slaapkamer.

Draaiwissel (draaiplateau): maakt korte afslagen mogelijk en kan als knooppunt dienen voor meerdere richtingen.

Afslagwissel: heeft uitgangen voor en achter en is handig bij bijvoorbeeld een badkamer met douche en toilet naast elkaar.

Begeleid tillen: de hulpverlener bedient de motor en kiest de juiste wissel, zodat de gebruiker veilig naar het gewenste eindpunt komt.
Zelfstandig tillen: met een plafondmotor die ook links/rechts beweegt en een tilbeugel kan de gebruiker zelf door een wissel navigeren.

X-Y / traverse / H-rail met een beweegbare plafondrail

Vele termen dat gebruikt wordt voor een plafondlift dat 2 vaste (parallel) railsen heeft met daar onder gehangen een derde beweegbare plafondrail. De plafondmotor zelf rolt dan heen en weer in de derde plafondrail. De plafondmotor kan dus in twee richtingen bewegen, links-rechts en naar voren en achter. Dit systeem biedt maximale flexibiliteit en bereik omdat je de gehele ruimte kunt bestrijken. Veel gebruikt in de slaapkamer omdat je daar vaak toch al weinig bewegingsruimte hebt en een vast railtraject dan te veel beperkingen geeft.

Wist je dat je een traverse railsysteem kunt koppelen middels een connector aan een vast railtraject? Dus bijvoorbeeld om vanuit je traverse systeem in je slaapkamer een aansluiting te maken naar een plafondrail in je badkamer voor je toilet of douche. Zelfs meerdere traversen achter elkaar kunnen met deze connector gekoppeld worden, zoals een traverse plafondrail in de badkamer en een traverse plafondrail in de slaapkamer.

Begeleid tillen: de hulpverlener kan de gebruiker exact op de juiste plaats positioneren zonder veel te manoeuvreren.
Zelfstandig tillen: dit systeem leent zich er uitstekend voor, omdat de gebruiker overal in de kamer kan komen. In combinatie met een tilbeugel en een plafondmotor met links-rechtsfunctie is volledige zelfstandigheid mogelijk.

Muur-tot-muur rail

Eigenlijk zou je het geen plafondlift noemen, simpelweg omdat het niet aan je plafond maar aan je tegenoverliggende muren gemonteerd is. Dit is een goede oplossing als er ergens toch een beperking is om de plafondrails aan je plafond te monteren. Omdat dit type plafondrail extra hoog is, is de rail sterker en kan de rail een overspanning aan tot wel 7 meter. Hierdoor hoef je de plafondrail niet aan het plafond te monteren als je de rail aan twee muren bevestigt. Dat is handig bij bijvoorbeeld een extreem hoog plafond, meer dan 3,5 meter hoog, of wanneer het plafond niet genoeg draagkracht heeft of er technische installaties in de weg zitten. Voor jou als gebruiker en zorgverlener voelt het gebruik vrijwel hetzelfde aan als bij een gewone plafondrail, alleen is de bevestiging anders.

Begeleid tillen: meestal toegepast in situaties waar een zorgverlener helpt en plafondmontage niet kan.
Zelfstandig tillen: technisch mogelijk als de motor een links-rechtsfunctie heeft, maar in de praktijk vaak minder gekozen omdat de situatie complex is en de rail vaak enkel een specifieke overspanning bedient.

Vrijstaande opstelling (op palen)

Je zou het misschien geen plafondlift mogen noemen. Maar de leverancier van een plafondlift kan een geheel plafondrailsysteem op palen monteren. Ook wel een vrijstaande opstelling genoemd. Met een plafondlift op palen tot de hoogte net onder je plafond heb je wel de vrijheid van het gebruik van een plafondlift, ondanks dat deze niet verankerd is aan het plafond. Deze oplossing is een goede oplossing voor tijdelijk gebruik of wanneer het verboden is het plafond te beschadigen, bijvoorbeeld in een huurwoning of monumentaal pand.

Vanzelfsprekend kent ook deze oplossing beperkingen die erg afhankelijk zijn van de beoogde ruimte waar de vrijstaande opstelling gebruikt moet worden. Een mono plafondrail dwars over het bed is bijvoorbeeld de meest gebruikte variant hierin. Maar ook een X-Y traverse plafondlift kan op palen uitgevoerd worden.

Begeleid tillen: veel toegepast bij tijdelijke situaties of proefplaatsingen, waarbij een zorgverlener de gebruiker helpt.
Zelfstandig tillen: technisch mogelijk, maar afhankelijk van het type motor en de gekozen opstelling. Wordt minder vaak toegepast omdat vrijstaande rails meestal voor kortdurend gebruik bedoeld zijn.

Samenvattend:

Monorail: eenvoudig, betaalbaar en geschikt voor basistrajecten. Begeleid gebruik is standaard; zelfstandig tillen alleen met extra motorfunctie en tilbeugel.

Wissels: geven flexibiliteit bij meerdere eindpunten. Zowel met hulp als zelfstandig inzetbaar, afhankelijk van de motor.

Traverse: maximale vrijheid in de hele kamer. Geschikt voor zowel begeleid als zelfstandig gebruik, zeer comfortabel.

Muur-tot-muur: oplossing bij plafonds die niet geschikt zijn. Vooral begeleid gebruikt, zelfstandig technisch wel mogelijk.

Vrijstaand: Felixibel en zonder bouwkundige ingrepen. Vooral begeleid gebruik, zelfstandig beperkt toepasbaar.

Een plafondlift is een oplossing voor nu én voor de toekomst

Een plafondlift is een hulpmiddel dat je tijdens je hele leven kunt blijven gebruiken. Waar vroeger vaak begonnen werd met losse, verrijdbare tilliften, kan een plafondlift vanaf het begin blijven hangen en jarenlang meegaan. De plafondrail is gemaakt van slijtvast aluminium van hoge kwaliteit (zoals bij Handi-Move) en hoeft in principe nooit vervangen te worden.

Wanneer de transferpunten samen met de leverancier goed bepaald zijn, en de locatie van bed, toilet en douche niet verandert, blijft de gemonteerde plafondrail steeds op de juiste positie voor gebruik.

Omdat er in de plafondrails verschillende types plafondmotoren passen, kan de plafondlift steeds worden aangepast aan de nieuwe behoefte. Wanneer je eerst gebruikmaakt van een plafondmotor voor zelfstandig tillen, kun je deze later ook gebruiken voor tillen met hulp van een zorgverlener of mantelzorger. Handi-Move kan de elektrische links-rechts beweging uitzetten, zodat de plafondmotor met de hand door de plafondrail kan worden geduwd of getrokken. Hierdoor gaat de transfer sneller en neemt de helper de controle over.

Wanneer je de lichaamsondersteuning – dus wat je feitelijk ‘vasthoudt’ – aanpast van zelfstandig (zoals de Surehands tilbeugel) naar een tildoek of tilmat, kun je de plafondlift blijven gebruiken. De plafondlift past zich zo steeds aan jouw nieuwe situatie aan.

Veel gebruikers beginnen vroeg met de Surehands tilbeugel. Daardoor wennen zij aan het gebruik en ontwikkelen zij handige vaardigheden en trucjes. Zo kunnen veel mensen zelfstandig naar het toilet gaan en hun kleding uitdoen terwijl ze al in de beugel hangen. Ook als volledig zelfstandig gebruik later niet meer lukt, blijft de tilbeugel nog steeds praktisch: je kunt hem zelf aanleggen en de zorgverlener kan gewoon helpen bij het verplaatsen.

Wanneer je uiteindelijk bent aangewezen op het gebruik van een tildoek of tilmat, bestaan er veel soorten waarmee je onder begeleiding de plafondlift kunt blijven gebruiken. De plafondlift hoeft dan niet gewijzigd te worden en is hierdoor geschikt voor blijvend gebruik in de toekomst.