Plafondlift
Wat is een plafondlift?
Een plafondlift is een slim en praktisch alternatief op een verrijdbare tillift in je huis. Het is een soort spoorrails met een tilmotortje dat zo hoog mogelijk boven je hoofd hangt. Meestal bevestigd aan het plafond, maar soms ook aan de muren of zelfs op poten gezet.
Voor de gebruiker betekent dit: minder schommelingen, meet stabiliteit en een rustige transfer. Voor de hulpverlener betekent het: niet meer zwaar tillen en veel meer bewegingsvrijheid in de kamer.
Hoe werkt een plafondlift?
- De plafondmotor loopt over een rail aan het plafond.
- Met een eenvoudige bediening (meestal met een handbediening of afstandsbediening) laat je het hijslint omhoog of omlaag en de plafondmotor zelf van links en naar rechts bewegen.
- Aan de plafondmotor bevestig je een tiljuk met tildoek of tilbeugel, afhankelijk van de situatie.
- Vanuit de rails kan de gebruiker naar verschillende punten in de ruimte verplaatst worden, bijvoorbeeld van bed naar rolstoel, naar de badkamer of naar een stoel of bank.
Gebruiksmogelijkheden van een plafondlift
Een plafondlift kan op verschillende manieren worden gebruikt, afhankelijk van de situatie:
- Met hulp van een zorgverlener of mantelzorger
De meest voorkomende manier: de hulpverlener bedient de plafondlift en begeleidt de gebruiker met een tildoek. Dit geeft comfort voor de gebruiker en vermindert de fysieke belasting voor de helper. - Zelfstandig met een tilbeugel
In combinatie met een speciale tilbeugel kan de plafondlift ook zelfstandig gebruikt worden. De gebruiker bedient de plafondlift zelf en kan zich verplaatsen zonder hulp van anderen. Dit geeft meer vrijheid en zelfstandigheid in het dagelijks leven. - Ondersteunend bij therapie of transfers
In sommige situaties wordt de plafondlift gebruikt bij oefeningen of om transfers (bijvoorbeeld van rolstoel naar douchebrancard) eenvoudiger te maken.
Voor wie is een plafondlift geschikt?
Een plafondlift kan een oplossing zijn voor:
- Mensen die dagelijks getild moeten worden van en naar bed, stoel, rolstoel of toilet.
- Ouders die hun kind veilig willen verplaatsen zonder zelf zwaar te tillen.
- Mantelzorgers of zorgprofessionals die fysieke overbelasting willen voorkomen.
- Mensen die met behulp van een tilbeugel zelfstandig willen blijven.
- Situaties waarin een verrijdbare tillift te onhandig of te groot is.
Welke soorten plafondliften zijn er?
De plafondmotor is het hart van een plafondlift. Dit onderdeel zorgt ervoor dat je veilig en comfortabel kan worden opgetild en verplaatst. Welke motor het beste past, hangt af van de situatie: wordt de lift altijd gebruikt met hulp van een zorgverlener of mantelzorger, of is er behoefte aan meer zelfstandigheid? Moet de motor vast op één plek hangen of juist flexibel in meerdere ruimtes gebruikt kunnen worden?
Op de eerste plaats zijn er twee bekende soorten plafondmotoren. De meest bekende (en gebruikte) is waarschijnlijk de plafondmotor die permanent in de plafondrails gemonteerd is. Ook wel de vaste plafondmotor genoemd. Deze plafondmotor rolt in z’n geheel door de plafondrail heen en weer en komt er uit de plafondmotor een hijslint of tillint naar beneden waaraan weer een lichaamsondersteuning hangt. In de plafondmotor zitten interne accu’s die stroom geven aan de motor, vaak worden deze accu’s opgeladen aan het uiteinde van de rail via een zogeheten oplaadstation. Een prima oplossing voor de meeste situaties.
Sommige motoren zijn compact en bedoeld voor gebruik in huis, andere zijn robuuster en geschikt voor intensief gebruik in zorginstellingen.
Vaste plafondmotor altijd klaar voor gebruik.
De interne accu’s van een vaste plafondmotor worden steeds opgeladen op een vast punt. Dat kan zijn via een kunststof houdertje aan de muur waar de handbediening ingestoken moet worden, of bijvoorbeeld via een oplaadpunt helemaal aan het einde van de rail. Vaak is dit naast of boven het bed, maar ook boven het toilet. Zo wordt de plafondmotor steeds opgeladen op “zijn parkeerplaats” en is ie altijd klaar voor gebruik. Ideaal als je elke dag de plafondlift nodig hebt en tillen een vast onderdeel van je zorg is.
Draagbare (of portable) plafondmotor
In vergelijking met de vaste plafondmotor die permanent in de plafondrails gemonteerd is, is er ook een plafondmotor die tijdelijk aan de plafondrails gehangen kan worden. Dit is een draagbare plafondmotor (deze weegt minder dan 10kg) die opgeborgen kan worden in een kast bijvoorbeeld als het niet gebruikt wordt en dus niet steeds in het zicht hangt in de plafondrail.
Een groot voordeel is dat een draagbare plafondmotor ook in meerdere ruimten, in meerdere plafondrailsystemen, gebruikt kan worden. Dus met aankoop van één draagbare plafondmotor kun je bijvoorbeeld in twee aparte slaapkamers of ook in een tweede (vakantie)woning een plafondrailsysteem gebruiken. Budget vriendelijker dan overal een vaste plafondmotor in de rail plaatsen.
Belangrijk om te weten is dat een draagbare plafondmotor alleen geschikt voor tillen onder begeleiding. Dus er moet altijd een zorgverlener bij zijn om je door de plafondrails heen te rollen tussen de verschillende transferpunten. Zelfstandig jezelf tillen en verplaatsen is met een draagbare plafondmotor niet mogelijk. Daarvoor wordt altijd een plafondlift gebruikt met een vaste plafondmotor met een ingebouwde elektrische links-rechts (lateraal) motor.
De portable motor wordt vaak gekozen in situaties waar de plafondlift niet elke dag nodig is, voor specifieke plekken zoals een kleedkamer, logeerwoning of sportvereniging. Een draagbare plafondmotor is zeer goed aan te haken, af te halen en te tillen en op te bergen wanneer deze niet gebruikt wordt.
Twee standaarduitvoeringen van vaste plafondmotoren
- Hoog-Laag plafondmotor
Praktisch alle plafondmotoren hebben slechts alleen een ingebouwde hoog-laag motor. Dat is ook logisch, omdat dit het uitgangspunt van een tillift is natuurlijk, elektrisch hoog-laag tillen. Je beweegt dus elektrisch alleen omhoog en omlaag. Voor het verplaatsen door de rail is altijd een zorgverlener nodig die de motor handmatig begeleidt, voortduwt. Voor de meeste gebruikers is dit voldoende en is hulp van een zorgverlener noodzakelijk bij de algemene zorg. Vanzelfsprekend is dit ook de goedkoopste versie en wordt deze uitvoering ook vaak door de gemeente (Wmo) voorgesteld en als noodzakelijk gezien. Deze uitvoering is helaas niet geschikt om jezelf zelfstandig tillen, omdat je jezelf zonder hulp niet elektrisch kunt verplaatsen door de plafondrail heen.
- Hoog-Laag én Links-Rechts plafondmotor
Om jezelf zelfstandig te kunnen tillen en verplaatsen met een plafondlift zijn deze plafondmotoren ook uitgerust met een ingebouwde links-rechts motor. Met deze tweede interne motor kan de plafondmotor elektrisch door de rails heen bewegen. Van buitenaf zie je geen verschil, maar je ziet het verschil aan de 4 knoppen op de handbediening waarmee knop 3 en 4 voor (lateraal) links-rechts is.
Soms is er ook een (medische) noodzaak voor de hulpverlener zelf om de elektrische laterale functie in de plafondmotor te hebben, bijvoorbeeld bij ernstige lichamelijk beperkingen of klachten. Ondanks dat het gewicht van de gebruiker niet meer voelbaar is in een plafondlift, moet de hulpverlener wel sturen en duwen of trekken aan de gebruiker van de plafondlift. Dit kan in extreme situaties toch te belastend zijn en hiervoor is de elektrische laterale functie dan ook een uitkomst.
Belang van de afmetingen
Laat je overigens niet beïnvloeden door de omvang, grootte, van de plafondmotor zelf. Sommige fabrikanten maken compactere modellen die er erg stijlvol uitzien. Echter het is vooral de hoogte dat belangrijk is voor een ontwerp van een plafondmotor. Minder hoogte betekent meer tilbereik van je plafondlift. Zeer belangrijk wanneer je plafond niet erg hoog is, minder dan 235cm, en je misschien gebruik maakt van een aankleedtafel of jezelf zelfstandig tilt en verplaatst. Dus kijk vooral goed naar de vorm van de plafondmotor, in de hoogte geconstrueerd of in de breedte geconstrueerd. In de breedte is altijd beter voor het tilbereik. Sommige fabrikanten, zoals Handi-Move, hebben slimme constructies waarbij het aanhaakpunt helemaal in de cassette getrokken wordt. Dit levert extra tilhoogte op.
Kwaliteit van de interne onderdelen plafondmotor
De grootte van de afmeting van de plafondmotor verraadt ook nog iets anders. Kleinere plafondmotoren gebruiken kleinere interne accu’s en kleinere interne motoren en tandwielen. Om vervolgens wel een hoog gewicht te kunnen tillen, worden de kleinere onderdelen extreem zwaar belast en is de snelheid van tillen en dalen vaak ook veel trager dan van de robuustere varianten. Nog los van de extra kwetsbaarheid van de kleinere interne accu’s die natuurlijk ook veel minder tilbewegingen uit een volle accu halen dan uit een groter exemplaar accu.
Juist als betrouwbaarheid en zekerheid van het functioneren van de plafondmotor gewenst is, dan is het verstandig niet te veel op een meest compacte vormgeving van de plafondmotor af te gaan.
Handbediening of afstandsbediening?
Alle plafondmotoren zijn standaard uitgerust met een handbediening. Een handbediening is een gesnoerde bediening die met een (spiraal)snoer of luchtsnoer van bediening naar de plafondmotor toe. De bedieningsknoppen van de handbediening zijn ergonomisch gevormd en meestal zonder al te veel druk in te drukken. De handbediening kan met een haak of een magneet aan bijvoorbeeld een draagjuk of kanteljuk gehangen worden, zodat deze steeds in handbereik is. In de loop van de jaren zijn er veel verschillende modellen op de markt gekomen. Natuurlijk pakte niet elke vernieuwing helemaal goed uit bij een nieuw model plafondmotor, zeker als gebruikers erg gehecht of gewend waren aan de oude handbediening. Tegenwoordig zijn praktisch alle handbedieningen ook goed (spat)waterdicht, waardoor deze ook te gebruiken zijn onder/in de douche of zelfs in je bad.
Infrarood afstandsbediening (draadloos)
Een afstandsbediening is een handbediening zonder snoer, oftewel een handbediening die draadloos verbonden is met de plafondmotor. De meest gebruikte methode hiervoor is met infrarood lichtsignalen. De reden hiervan is dat infrarood het voordeel heeft dat het de meeste veilige verbinding is, omdat afstandsbediening en plafondmotor steeds in elkaars zichtveld moeten blijven. Hierdoor kan er geen onbedoelde of onveilige situatie ontstaan, omdat bediener van de afstandsbediening ziet wat er gebeurt en hierdoor tijdig kan ingrijpen. De handelingen vinden altijd plaats binnen het gezichtsveld van de afstandsbediening oftewel jou als gebruiker of zorgverlener. Een radiografische of bluetooth verbinding zou levensgevaarlijk kunnen zijn als je per ongeluk de plafondmotor gaat bedienen aan de andere kant van de muur, omdat dat dan technisch wel mogelijk is.
De infrarood afstandsbediening is zeer geschikt voor het zelfstandig bedienen en gebruiken van de plafondlift. Wanneer je bijvoorbeeld in je bed de plafondmotor naar je toe wilt halen, kun je niet altijd bij de gesnoerde handbediening van de plafondmotor komen die op het oplaadpunt gestald staat. Een draadloze bediening kan de plafondmotor wel naar zich toe laten komen of van zich af sturen buiten het handbereik van de gebruiker. Daardoor zijn veel plafondliften voor zelfstandig gebruik uitgerust met een plafondmotor die geschikt is voor een infrarood afstandsbediening. Dit is een belangrijk detail dat in Wmo-adviezen soms over het hoofd wordt gezien, maar cruciaal kan zijn voor zelfstandig gebruik.
Wat is het verschil ook alweer tussen een plafondlift en een verrijdbare tillift?
Een plafondlift is een vast tilhulpmiddel dat aan rails in het plafond wordt bevestigd. Het belangrijkste onderdeel is de plafondmotor, die je met een hand- of afstandsbediening de optilt en laat zakken. Aan de motor kan een tiljuk met tildoek of tilbeugel worden bevestigd.
Een verrijdbare tillift is een mobiel hulpmiddel op wielen dat je overal in huis of in een instelling kunt gebruiken. Het bestaat uit een stevig onderstel met lange poten, een kolom met tilarm en een tiljuk waaraan een tildoek bevestigd wordt.
Zelfstandig tillen of onder begeleiding
Zelfstandig tillen en verplaatsen met de plafondlift
Zelfredzaamheid is belangrijk, maar niet altijd vanzelfsprekend. Met de Surehands tilbeugel van Handi-Move kunnen veel gebruikers zichzelf tóch volledig zelfstandig tillen en verplaatsen.
Het bijzondere aan deze lichaamsondersteuning is dat de Surehands tilbeugel je vanaf de voorkant benadert. Tilmatten worden namelijk altijd vanaf de achterkant aangelegd. Omdat de Surehands tilbeugel van voren wordt aangebracht, kunnen mensen met rompbalans en enige handkracht dit vaak zelf doen. Zij zijn in staat zelfstandig transfers uit te voeren, zonder hulp van een zorgverlener. Vooral personen met een dwarslaesie of MS maken veel gebruik van deze fantastische oplossing.
Tiltechniek Waalwijk is de exclusieve leverancier van deze uitvinding in Nederland. Zij komen geheel vrijblijvend langs om de tilbeugel bij je uit te proberen. Zij nemen daarvoor een verrijdbare tillift mee, zodat je in je eigen huis kunt testen hoe het werkt. Met de verschillende maten tilbeugels en verschillende varianten beensteunen hebben zij reeds honderden gebruikers in Nederland en wereldwijd zelfs duizenden gebruikers die de Surehands tilbeugel gebruiken.
Liever afhankelijk van ‘iets’ dan van ‘iemand’
Afhankelijk zijn van iemand – of dat nu een zorgverlener, mantelzorger of organisatie is – kan lastig of zelfs frustrerend zijn. Bijvoorbeeld als je naar bed gebracht wordt terwijl je daar zelf nog helemaal geen behoefte aan hebt.
Afhankelijk zijn van iets, zoals een plafondlift met de Surehands tilbeugel, geeft juist vrijheid: je kunt transfers doen op het moment dat jij dat wilt. Natuurlijk is niet elke oplossing voor iedereen geschikt. Daarom kun je de tilbeugel gratis en vrijblijvend thuis uitproberen.
Wanneer het zelf aanbrengen van de tilbeugel niet lukt, is volledig zelfstandig tillen misschien niet mogelijk. Toch kan de tilbeugel dan nog steeds uitkomst bieden onder begeleiding van een zorgverlener. De voordelen blijven groot: sneller aan te brengen, hygiënischer, vriendelijker en veel praktischer dan werken met tilmatten.
Onder begeleiding tillen met de plafondlift
Soms is begeleiding onmisbaar, bijvoorbeeld als iemand zelf geen tillift kan bedienen of de lichaamsondersteuning niet zelfstandig kan aanleggen. Ook dan biedt de plafondlift veel gemak. Onder begeleiding tillen met een plafondlift is nog altijd een betere keuze dan begeleid tillen met een verrijdbare tillift.
Onder begeleiding werkt een plafondlift namelijk lichter, veiliger en praktischer dan een verrijdbare tillift. Er zijn geen obstakels op de vloer en het verplaatsen gaat soepel en gewichtsloos. Zeker in een thuissituatie is de plafondlift ideaal om samen met een zorgverlener of partner transfers uit te voeren en snel je partner of kind te kunnen tillen en verplaatsen.
Belangrijk om te weten
Twijfel je of zelfstandig tillen voor jou haalbaar is? Bedenk dan dat een plafondlift altijd eenvoudig kan worden aangepast van zelfstandig gebruik naar begeleid gebruik – maar niet andersom. Het is dus slim om dit bij je keuze mee te nemen.
Praktijkvoorbeelden: welke lift past bij welke situatie?
Een kleine slaapkamer
Stel: je hebt een kleine slaapkamer met een bed, nachtkastje en rolstoel. Een verrijdbare tillift past er wel in, maar het manoeuvreren kost veel ruimte en tijd. De poten van de lift botsen al snel tegen meubels en de rolstoel. In zo’n situatie biedt een plafondlift veel meer gemak: de rail hangt boven het bed en verplaatsen gaat snel en zonder obstakels.
Meerdere gebruikers in een instelling
In een zorginstelling zijn er vaak meerdere bewoners die ondersteuning nodig hebben. Met een verrijdbare tillift kan één hulpmiddel in verschillende kamers worden gebruikt, zonder dat elke kamer voorzien hoeft te zijn van rails. Dit maakt het kostenefficiënter, zeker wanneer er beperkte budgetten zijn.
Dagelijks en intensief gebruik
Voor mensen die meerdere keren per dag getild moeten worden – bijvoorbeeld van bed naar rolstoel, naar het toilet en weer terug – is een plafondlift vaak de beste oplossing. Transfers verlopen sneller, stabieler en comfortabeler, en de zorgverlener wordt maximaal ontlast.
Tijdelijk of incidenteel gebruik
Soms is een lift maar tijdelijk nodig, bijvoorbeeld bij herstel na een operatie. In dat geval is een verrijdbare tillift vaak voldoende: de aanschaf- of huurkosten zijn lager en de lift kan eenvoudig weer verwijderd of doorgegeven worden wanneer hij niet meer nodig is.
Zelfstandig gebruik
Voor sommige mensen is zelfstandigheid heel belangrijk. Met een plafondlift in combinatie met een tilbeugel kan iemand zichzelf verplaatsen zonder hulp. Een verrijdbare tillift maakt dit vrijwel nooit mogelijk, omdat die altijd door een ander bediend en verplaatst moet worden.